ام اس و ALS؛ شباهت‌ها و تفاوت‌ها

ALS و ام اس چیستند؟ 

بیماری اسکلروز جانبی آمیوتروفیک (‏ALS )‏ و ام اس (‏MS) ‏هر دو بیماری‌های نورودژنراتیو (سلول‌های عصبی در مغز یا سیستم اعصاب محیطی به مرور کارایی خود را از دست داده و نهایتا منجر به مرگ نورون ‌می‌شوند) هستند که بر سیستم عصبی مرکزی (‏CNS) ‏تاثیر می‌گذارند. هر کدام از این حملات بخش‌های مختلفی از اعصاب بدن را مورد حمله قرار می‌دهند و بر حرکات ماهیچه تاثیر می‌گذارند. 
از چند لحاظ، این دو بیماری شبیه هم هستند. با این حال، تفاوت‌های کلیدی آن‌ها درمان و چشم‌انداز آن‌ها را بسیار متفاوت می سازد:

موارد ابتدایی در مورد ALS

ای ال اس، که به عنوان بیماری لو گریگ  نیز شناخته می‌شود، یک بیماری مزمن و پیشرونده است. این بیماری بر نورون‌های حرکتی سیستم عصبی که نزدیک نخاع قرار گرفته‌اند، تاثیر می‌گذارد. 
در یک بدن سالم، نورون‌های حرکتی سیگنال‌هایی را به سراسر بدن می‌فرستند و به ماهیچه‌ها و سیستم‌های بدن می‌گویند که چگونه کار کنند. ALS به سرعت این نورون‌ها را نابود می‌کند و از کار کردن صحیح آن‌ها جلوگیری می‌کند.

در نهایت، ALS نورون‌ها را به طور کامل از بین می‌برد. وقتی این اتفاق می‌افتد، بدن نمی‌تواند به دستورهای مغز پاسخ دهد، و افراد مبتلا در مراحل پایانی بیماری ALS فلج می‌شوند.

موارد ابتدایی در مورد ام اس

ام اس یک اختلال در سیستم عصبی مرکزی (CNS) است که مغز و نخاع را تحت‌تاثیر قرار می‌دهد. این بیماری پوشش محافظ بر روی اعصاب CNS را از بین می‌برد. این امر هدایت دستورالعمل‌ها را از مغز به بدن کند کرده و عملکرد حرکتی را دشوار می‌کند. هم چنین سیگنال‌های حسی مغز را کند کرده و اغلب به آنها آسیب می‌زند.

ام اس به ندرت باعث ناتوانی کامل یا مرگ خواهد شد. برخی از افراد مبتلا به ام اس، علائم خفیفی را برای سال‌های زیادی از زندگی خود تجربه خواهند کرد که به همین دلیل ممکن است آنها دچار ناتوانی نشوند. با این حال، ممکن است دیگران پیشرفت علائم را تجربه کنند و قادر به مراقبت از خود نباشند. 

علائم ALS و ام اس چیست؟ 

هر دو بیماری به اعصاب ویژه‌ای از بدن حمله می‌کنند و بر عملکرد ماهیچه و عصب تاثیر می‌گذارند. به همین دلیل، آن‌ها بسیاری از علائم را، به ویژه در مراحل اولیه، به طور مشابه بروز می دهند. 
نشانه‌های اولیه عبارتند از: 

• ضعف و سفتی عضلانی 
• از دست دادن هماهنگی و کنترل عضلانی 
• سختی در حرکت اندام‌ها 

با این حال، علائم با پیشرفت بیماری کاملا متفاوت می‌شوند. 
افراد مبتلا به ام اس اغلب مشکلات شناختی را تجربه می‌کنند، که این امر در مورد بیمارن ALS نادر است. افراد مبتلا به ALS معمولا مشکلات فیزیکی بیشتری را تجربه می‌کنند.

ALS معمولا در اندام‌های انتهایی مانند دست‌ها، پاها، بازوها و پاها شروع می‌شود و ماهیچه‌هایی که فرد می‌تواند کنترل کند را تحت‌تاثیر قرار می‌دهد. این اندام‌ها شامل ماهیچه‌های گلو نیز می‌باشند.

هم چنین می‌تواند در هنگام صحبت کردن بر روی گام صوتی شما نیز تاثیر بگذارد. در نهایت دیگر بخش‌های بدن را نیز درگیر می‌کند. 
ALS آغاز سریعی داشته که به صورت مداوم و بدون درد بدتر می‌شود. ضعف پیشرونده ماهیچه شایع‌ترین نشانه ALS است. مسائل مربوط به فرایندهای فکری یا حواس پنج گانه در ALS رایج نیستند. 

با این حال، افراد در مراحل نهایی دچار گسترش زوال عقل می‌شوند. 
ممکن است در ام اس علائم، ظاهر شده و مجددا فروکش نمایند. ام اس می‌تواند بر چشایی، دید و یا کنترل مثانه تاثیر بگذارد. هم چنین این بیماری می‌تواند باعث حساسیت به دما و نیز ضعف در دیگر ماهیچه‌ها شود. تغییرات خلقی نیز در ام اس بسیار رایج هستند. 

تاثیر ام اس و ALS بر ذهن

برای افراد مبتلا به ALS، علائم تا حد زیادی فیزیکی هستند. در واقع، در بسیاری از افراد مبتلا به ALS، حتی زمانی که بیشتر توانایی‌های فیزیکی آن‌ها تحت‌تاثیر قرار گرفته باشد، عملکرد ذهنی بدون تغییر باقی می‌ماند. 

با این حال، با توجه به گفته بنیاد ALS، تخمین زده شده ‌است که تا ۵۰ درصد از افراد مبتلا به ALS ممکن است برخی از تغییرات خفیف تا متوسط شناختی یا رفتاری ناشی از این بیماری را تجربه کنند.

همانطور که این بیماری پیشرفت می‌کند، برخی از افراد به سمت زوال عقل پیش می‌روند. در ام اس، قابلیت‌های ذهنی معمولا بیشتر از ALS تحت‌تاثیر قرار می‌گیرند. افراد مبتلا به ام اس می‌توانند تغییرات ذهنی شدیدی را تجربه کنند، از جمله: 

• تغییرات خلق و خویی
• افسردگی 
• ناتوانی در تمرکز یا انجام چند وظیفه 

افزایش شدت و عود کردن بیماری ممکن است باعث افزایش تغییرات حالت روحی و توانایی تمرکز شود. 

ام اس و ALS چگونه بر سیستم ایمنی تاثیر می‌گذارند؟

ام اس یک بیماری با واسطه ایمنی است. این به این معنی است که سیستم ایمنی در پیشرفت بیماری دخیل است. ام اس اغلب به عنوان یک بیماری خود ایمنی در نظر گرفته می‌شود. هنگامی که سیستم ایمنی به اشتباه به قسمت‌های سالم و طبیعی بدن حمله می‌کند (گویی که قسمت‌های سالم و طبیعی بدن، خارجی و خطرناک هستند)، بیماری‌های خود ایمنی رخ می‌دهند. 

اعتقاد بر این نیست که ALS یک بیماری خود ایمنی باشد. علت آن تا حد زیادی ناشناخته است، اما به عنوان یک اختلال نورودژنراتیو در نظر گرفته می‌شود. برخی علل احتمالی ممکن است شامل موارد زیر باشند: 

• جهش ژنی 
• مسمومیت شیمیایی 
• واکنش ایمنی ناسازگار

تعداد کمی از موارد با پیشینه خانوادگی در ارتباط هستند و می توانند به ارث برسند.

فاکتورهای ریسک

تخمین زده می‌شود که ام اس بیش از ۲.۳ میلیون نفر را در سراسر جهان تحت‌تاثیر قرار دهد، که تقریبا ۱ میلیون نفر از آن‌ها در ایالات‌متحده هستند. براساس گزارش بیمارستان جراحی ویژه، در حدود ۳۰،۰۰۰ نفر در ایالات‌متحده با ALS زندگی می‌کنند. سالانه بیش از ۵،۶۰۰ نفر با بیماری ALS تشخیص داده می‌شوند. عوامل خطر متعددی وجود دارد که ممکن است بر ابتلای افراد به ALS و ام اس تأثیر بگذارد.

جنسیت 

ALS در مردان شایع‌تر از زنان است. انجمن ALS تخمین می‌زند که مردان نسبت به زنان ۲۰ درصد بیشتر به ALS مبتلا می شوند. از سوی دیگر، ام اس بیشتر در زنان دیده می‌شود. به گفته انجمن ملی ام اس، زنان سه برابر بیشتر از مردان دچار ام اس می شوند.  برخی از محققان اظهار می‌کنند که این برآورد در واقع بیشتر بوده و زنان سه یا چهار برابر بیشتر احتمال ابتلا به این بیماری را دارند.

سن

ALS در افراد بین ۴۰ تا ۷۰ سال شایع‌تر است، اگر چه تشخیص آن در سنین پایین‌تر نیز ممکن است. سن متوسط زمان تشخیص ALS، سن ۵۵ سال است.  ام اس اغلب در افراد جوان‌تر تشخیص داده می‌شود، و محدوده سنی معمول برای تشخیص بین ۲۰ تا ۵۰ سال می‌باشد. همانند ALS، تشخیص ام اس در سنین پایین‌تر نیز امکان پذیر است. 

عوامل خطر دیگر 

سابقه خانوادگی خطر شما را برای هر دو بیماری افزایش می‌دهد. هر دو بیماری در میان مردم نژاد اروپای غربی و کسانی که در نیم‌کره شمالی زندگی می‌کنند، شایع‌تر است، اگر چه هر یک از این بیماری‌ها در هر منطقه از جهان تشخیص‌داده شده ‌است. 

ام اس و ALS چگونه تشخیص داده می‌شوند؟

برای تشخیص بیماری، پزشک شما اطلاعات دقیق درباره علائم بیماری و تاریخچه سلامتی شما را درخواست خواهد کرد. همچنین آزمایش‌هایی وجود دارد که آن‌ها می‌توانند برای کمک به تشخیص انجام شوند.  در صورتی که مشکوک به ALS باشید، پزشک شما ممکن است دستور انجام تست‌های الکترودیاگنوستیک، مانند الکترومیوگرافی (EMG) یا آزمایش سرعت هدایت عصبی (NCS) را بدهد.

این تست‌ها اطلاعاتی را در مورد انتقال سیگنال‌های عصبی به ماهیچه‌های شما فراهم می‌کنند و می‌توانند الگوهای خاصی را نشان دهند که با تشخیص ALS سازگار هستند.  یک بیوپسی عضله یا عصب نیز ممکن است برای ارزیابی ALS توصیه شود. 

هم چنین ممکن است پزشک شما دستور نمونه‌گیری خون و ادرار داده و یا برای بررسی مایع نخاع شما، پونکسیون کمری (پونکسیون نخاعی) را انجام دهد. اسکن‌های MRI یا اشعه ایکس نیز ممکن است تجویز شوند. اگر یک MRI انجام دهید، ممکن است تصاویر خاصی دریافت کنید که به شما در دیدن مناطق دمیلینه کننده‌ی (میلین زدا) مغز و ستون فقرات کمک کند.

پزشکان می‌توانند از نتایج MRI برای تمایز بین ام اس و ALS استفاده کنند. ام اس در فرایندی به نام دمیلیناسیون (میلین زدایی)، میلین را مورد هدف قرار داده و به آن حمله می کند. دمیلیناسیون از عملکرد صحیح اعصاب جلوگیری می‌کند که می توان آن را با اسکن MRI تشخیص داد. از طرف دیگر، ALS به نورون‌های حرکتی حمله می‌کند، که در MRIهای مغز و یا ستون فقرات ظاهر نمی‌شود.

ام اس و ALS چگونه درمان می‌شوند؟

هیچ درمان قطعی برای هیچ کدام از این بیماری ها وجود ندارد، اما درمان‌های خاصی در دسترس هستند.

درمان ALS

درمان های ALS برای کاهش علائم و پیش‌گیری از برخی عوارض مورد استفاده قرار می‌گیرد. Riluzole ( Rilutek ) ‏و edaravone ( Radicava ) ‏توسط سازمان غذا و دارو (‏FDA)‏ برای درمان ALS تایید شده است که هر دوی آن‌ها به شکل قرص در دسترس هستند. 

Tiglutik که همان riluzole به شکل سوسپانسیون خوراکی است نیز در دسترس است. برای برخی افراد، این داروها ممکن است پیشرفت بیماری را کند کنند. داروهای دیگری نیز وجود دارند که می‌توانند به شما در کنترل علائمی مثل یبوست، خستگی و درد کمک کنند. کاردرمانی، درمان فیزیکی و گفتاری می‌تواند به مدیریت برخی از اثرات ALS کمک کند. زمانی که تنفس مشکل می‌شود، می‌توانید از وسایلی کمک بگیرید. حمایت روانی نیز برای کمک عاطفی مهم است.

درمان ام اس

بیشتر داروهایی که FDA برای ام اس تایید کرده ‌است برای کسانی که نوع عودکننده این بیماری را دارند موثر هستند. اخیرا تحقیقاتی جهت یافتن درمان و داروهای بیشتر، مانند اوکرلیزوماب (‏Ocrevus)،‏ برای انواع‌ پیشرونده این بیماری انجام شده ‌است. محققان همچنین به سختی برای یافتن درمان تلاش می‌کنند. 

برنامه‌های درمانی برای ام اس، بر کاهش سرعت پیشرفت بیماری و مدیریت علائم، تمرکز دارند. داروهای ضد التهابی مانند کورتیزون ممکن است به مهار کردن واکنش ایمنی کمک کنند و در کوتاه‌ مدت برای درمان حمله شدید ام اس استفاده ‌شوند. 

درمان‌های اثرگذار بر بیماری (‏DMTها)‏ هم به صورت تزریقی و هم به صورت خوراکی در دسترس هستند. این داروها به طور منظم برای جلوگیری از عود کردن بیماری به کار می‌روند و می‌توانند در بهبود نتایج برای نوع عودکننده بیماری ام اس موثر باشند. درمان‌های سبک زندگی و درمان‌های جایگزین برای ام اس نیز مهم هستند، به خصوص آن‌هایی که در درجه اول بر کاهش استرس تمرکز می‌کنند. 

اعتقاد بر این است که استرس مزمن علائم عصبی ام اس را بدتر می‌کند و حتی ممکن است تعداد ضایعات مغزی را افزایش دهد. درمان‌های سبک زندگی شامل ورزش و تکنیک‌های تمدد اعصاب، مانند تمرین ذهن آگاهی می‌باشد. ذهن آگاهی استرس را کاهش می‌دهد و امکان اجرای روش‌های مقابله بهتر در موقعیت‌های استرس‌‌زا را فراهم می‌کند. 

عود کردن ام اس می‌تواند بدون هشدار رخ دهد و توانایی‌های فیزیکی و شناختی شما می‌توانند بین زمان‌های حمله نوسان داشته باشند، بنابراین مهم است که بتوانید فعالیت‌های خود را با احساسی که در یک روز خاص دارید تطبیق دهید. با این حال، فعال ماندن و اجتماعی شدن می‌تواند به شما کمک کند که در مورد بیماری خود احساس بهتری داشته باشید و کیفیت زندگی خود را بهبود بخشید.

چشم انداز بیماری ALS

علائم ALS معمولا بسیار سریع بروز می‌کند و به عنوان یک بیماری نهایی در نظر گرفته می‌شود. با توجه به موسسه ملی اختلالات عصبی و منبع قابل‌اعتماد در حوزه سکته، همه افراد مبتلا به اختلالات عصبی در نهایت قادر به راه رفتن، ایستادن و یا حرکت بدون کمک نخواهند بود. آن‌ها همچنین ممکن است مشکل بزرگی در بلعیدن و جویدن داشته باشند.

طبق گزارش انجمن ALS، نرخ بقای ۵ ساله، یا تعداد افرادی که هنوز ۵ سال از تشخیص آن‌ها می‌گذرد، ۲۰ درصد است. نرخ بقای متوسط ۳ سال پس از تشخیص است. حدود ۱۰ درصد از افراد مبتلا به این بیماری بیش از ۱۰ سال زنده می‌مانند. استیون هاوکینگ فیزیک‌دان نظری، کیهان‌شناس و نویسنده انگلستانی مبتلا به بیماری ALS بود. مدت ۲ تا ۳ سال برای بقای وی پیش‌بینی شده بود، اما او علی‌رغم همه مشکلات و ناراحتی‌‌ها تا سال‌ها به زندگی خود ادامه داد و بعد از ۵۵ سال زندگی با این بیماری، درگذشت.

چشم انداز بیماری ام اس

علائم ام اس معمولا به آرامی رشد می‌کنند، و افراد مبتلا به ام اس معمولا زندگی‌ای را خواهند داشت که به طور متوسط تحت‌تاثیر این بیماری قرار می‌گیرد. علائم ام اس ممکن است بسته به نوع ام اس ظاهر شوند و مجددا فروکش نمایند. شما ممکن است یک حمله را تجربه کنید، و سپس علائم به طور کامل برای روزها، هفته‌ها، یا حتی سال‌ها از بین بروند.

معمولا، برخی نشانه‌های باقیمانده در بین حملات وجود دارند، و اغلب پس از هر حمله یک کاهش کلی دائمی در عملکرد شناختی یا فیزیکی وجود دارد. پیشرفت ام اس از فردی به فرد دیگر متفاوت است. بیشتر افراد مبتلا به ام اس در یکی از این چهار دسته از این بیماری قرار می‌گیرند: 

سندروم بالینی جدا شده (‏CIS)‏: CIS یک اپیزود منفرد از علائم عصبی است. این شرایط از التهاب و آسیب به میلین که اعصاب را در مغز و یا نخاع پوشش می‌دهد، ناشی می‌شود. CIS می‌تواند به ام اس پیشرفت کند، اما نه همیشه. 

ام اس عود کننده - فروکش کننده (‏RRMS)‏: RRMS شایع‌ترین نوع ام اس است. عود معمولا ریکاوری کامل را به دنبال دارد. بعد از هر حمله، بیماری پیشرفت کمی دارد. 

ام اس پیشرونده ثانویه (‏SPMS)‏: گاهی اوقات وقتی RRMS به طور قابل ‌توجهی بعد از حمله یا عود پیشرفت کند، به SPMS تبدیل می‌شود. 

ام اس پیشرونده اولیه (‏PPMS)‏: در این نوع عملکرد عصبی از همان ابتدای PPMS شروع به بدتر شدن می‌کند. پیشرفت بیماری فرق می‌کند و هر چند وقت یک‌بار سطح آن تغییر می‌یابد، اما فروکش کردن علائم دیده نمی‌شود.

نکته نهایی

اگرچه به نظر می‌رسد که هر دو بیماری ویژگی‌های مشترکی در طول مراحل اولیه دارند، اما پیشرفت، درمان، و چشم‌انداز برای ALS و ام اس بسیار متفاوت هستند. با این حال، در هر دو مورد، درمان تا جای ممکن مسیر را به سمت زندگی سالم‌تر و رضایت‌بخش‌تر، هموار می‌کند.

افراد با هر یک از این بیماری ها باید با پزشک خود در مورد تهیه یک برنامه درمانی صحبت کنند. همچنین پزشک شما می‌تواند داروهایی تجویز کند که به شما در کنترل علائم بیماری کمک کنند.

منبع: Healthline.com